Muhterem Okurlarım. Kadınlarımız, yazı, dizisinin: 147. Bölümünü, kaldığımız, yerden; Başlayarak, anlatmaya, devam ediyorum. 1. Dünya Savaşında, askerlere, az bir ücretle: Gönüllü, çamaşır, dikmek isteyen kadınlar; Hilali Ahmer Derneğine, müracaat, ederek: Dikiş, dikmeye, devam ederler. Hilali Ahmer Hanımlar Derneği; Yardımlarına, devam, eder. Muhtelif Kadın Dernekleriyle, iş, birliği yapar. Yeni Derneklerin Kurulması, için, 12 Mart 1915 de, aldıkları: Kararla, girişimlerini, sürdürür. Anadolu’da, Hilali Ahmer Dernekleri’nin, kurulmasını sağlar. İstanbul, Yeşilköy, Bakırköy, Kadıköy, Bebek; İnebolu, Adana, Edirne, Erzurum, Eskişehir, İzmir, Bursa; Halep, Sinop, Samsun, Trabzon, Konya, Kudüs, Kastamonu: Nazilli ve Viyana’da, şubeler, açar. Kadınlar, Hükümet’in, çağrısına uyup; İstanbul’a, taşınan, yaralıların bakımı için hastanelere koşarlar. Evlerinden, getirdikleri, bakım malzemeleriyle hemşirelik yaparlar. Hastabakıcılık, yaparlar. İstanbul, silah, depolarındaki: İngiliz, Tüfeklerinin, namluları kadınlara; Vefa, borcunu, ödemenin simgesi olur. Kesilen, namlu, uçlarından üretilen: Yadigâr-ı Cihadiye, 1332 yazılı, yüzükler; Gönüllü, kadınlara, hediye edilir. Kadınlar, sessiz ve şikâyetsiz, çalışırlar. Kadınlar, Kadın ve Vatan Şiir Kitabı’nın, satışından: Kazanılan, meblağı, Donanma Cemiyetine hibe eder. Hilali Ahmer Cemiyeti’nin, gönüllü, Hemşiresi İhsan Raif; 1915 Yılı, 26 Şubat, tarihinde: Osmanlı Donanma Cemiyetine, ait, Millet Tiyatrosunda; Müsamere, düzenleyip, askere çorap toplamıştır. İşgalcilerin, hayalleri, 1916 yılı kışında: Çanakkale’nin, Bolayır’ın, Seddülbahir’in, Arıburnu’nun, Kabatepe’nin; Conkbayırı’nın, Anafartalar’ın, Taşı’nın, Toprağı’nın altında kalacak olan: Düşman, Aralık 1916, ayında çekilerek; Ocak 1917 de, Çanakkale’den, tamamıyla çekilmiş. Çanakkale, geçilmemiştir. KADINLARA MECBURİ HİZMET YASASI VE ŞİŞLİ CEMİYET-İ HAYRİYE-İ NİSVANİYESİ: Savaşın, Avrupa Cephelerinde, alınacağına inanan; Enver Paşa, Seçkin, Subay ve Erlerden, oluşturulan: 3. Kolorduyu, Avrupa Cephelerinde, konuşlandırmıştır. Avrupa’daki, savaşı, desteklemek maksadıyla; Avusturya, Macaristan İmparatorluğu’nun, kuzeyine Karpatların gölgelediği: Galiçya’ya, gönderilen, 15. Kolordu Ruslarla savaşır. İki, sene, devam eden savaşta; Osmanlı, 20.000. Askerini, kaybetmiştir. Makedonya’ya, gönderilen, 20. Kolordu Alman ve Bulgar güçleriyle beraber: İngiliz, Fransız ve Sırpların, karşısına çıkar. Romanya, Cephesinde, Romenlerle çarpışan; 6. Kolordu’nun, yarsı, kırılır. Zehirlenme, sabırla, ölüme gönderilir. Analar, oğullarını, mutlu gülüşlerle unutmuş. Anadolu’dan, katar, katar tren kalkar. Geride, kalan, yaşlı kadın ve çocuklar: Her, gidenle, beraber daha da yoksullaşır. İstanbul’un, sokaklarında, sefalet akarken; Soğuktan ve açlıktan, titreyenlerin, üzerine: Şişli’de, yanan, bir mumun aydınlığı düşer. Abdülkerim Paşa’nın, kızı Leyla Hanım, tarafından; Şişli Cemiyet-i Hayriye-i Nisvaniyesi kurulur. Tarih, 1915. Talat Süreyya, Edibe, Mutia, Rana, İclal, Kerime ve Fatma Hanımlar: Derneğin, ilk, üyeleridir. Kurucuları ve yöneticileri, kadın, olan dernek; Yüksek, Enflasyon’un, saatten, saate değişen gıda fiyatları nedeniyle: Bazı, yardımları, nakdi olarak yapar. Yoksul, aile, çocuklarını yatılı okullarda okutarak; Meslek, sahibi, olmalarını ve ailelerine bakabilecek hale gelmelerini sağlar. Dernek Üyeleri, Hilali Ahmer, İttihat ve Terakki’nin: Yoksullara, sıcak, yemek yedirmek amacıyla açılan evlerde çalışır. Soğuktan, açlıktan, donmak üzere olan ailelere; Feriköy Hastanesinde, yatan, askerlere: Darülaceze, elini, uzatır. Derneğin, bağış, listesinde 32 kadın vardır. En, yüksek, yardımı yapan yoksulların sofralarına koyamadıkları; Et, gereksinimlerini, karşılayan Vesile Hanımdır. Onun, dışında, hiçbir kadının ismi derneğe ulaşmamıştır. Onlar, Lütfü Bey Haremi, Hanımefendi bunlar: Erkeğinin, ismiyle, kayda geçirilir. 1915 de, 1. Dünya Harbinin, meydana getirdiği yıkım nedeniyle; Sıkıntıları, azaltmak, emek açığını, kapatmak amacıyla: Kadınlara, yönelik, mecburi hizmet yasası çıkarılır. Cemal Paşa’nın, Emriyle, Adana yöresinde kadın işçi sayısı çoğaltılır. Suriye’de, 4. Ordu’nun, derlediği kadın; Amele Taburları, pamuk, hasadı için Çukurova’ya gönderilir. Urfa’da,

kurulan, yeni fabrikada 1000 kadın işçi işe başlar. Bu, süre, içinde İzmir, Sivas, Ankara ve Konya’daki: Halı tezgâhlarında, 4780 kadın, Aydında, 11.000. Kütahya, Eskişehir ve Karahisar’da; 1550. Kadın, çalışmaktadır. Diyarbakır’da, 1000 Tezgâhlık, işyerlerinde erkeklerin: Yerine, kadınlar, geçmektedir. Değişen, ekonomik, yapı kaçınılmaz şekilde; Kadınlara, yeni, çalışma alanları açmaktadır. İstanbul, sokaklarını, yaptıkları işe engel olan örtüleri: Başörtüsü, biçimini, alan kadın işçiler temizlemeye başlamıştır. Devam Edecek. Mehmet ŞİMŞEK. Art. Yazar.